Edirne Ticaret  Borsası, 5174 Sayılı  Kanunun 28. maddesinde  belirtildiği üzere,   Kanunda yazılı esaslar dairesinde Borsaya dahil maddelerin alım - satım ve fiyatlarının tespiti ve ilanı işleriyle meşgul olmak üzere kurulan tüzel kişiliğe haiz kamu kurumudur.

 

BORSALARIN HUKUKİ YAPILARI

Ticaret Borsalarının tanımı ; 5590 sayılı yasanın 32.maddesinde yapılmıştır. Buna göre, ticaret borsaları ; bu yasada yazılı esaslar çerçevesinde borsaya dahil maddelerin alım ve satımı ve fiyatlarının tespiti ve ilanı işleriyle uğraşmak üzere kurulan “tüzel kişiliğe haiz kamu kurumları” dır.   Borsalar , il ve ilçelerde kurulabilmekte , kendi çalışma alanları içersinde şubeler açabilmektedirler.

GÖREVLERİ

a) Borsaya dahil maddelerin alım-satımını tanzim ve tescil etmek.
b) Borsaya dahil maddelerin günlük fiyatlarını usulü dairesinde tespit ve ilan etmek.
c) Alıcı ve satıcının, teslim tesellüm ve tediye bakımından vecibelerini, her tipin asgari vasıflarını ve muamelelerinde ihtiyarı tahkim usullerini gösteren ve TOBB’nin tasdikiyle tekemmül eden genel kaide ve kuralları oluşturmak.
d) Yurt içi ve yurt dışı borsa piyasaları takip ederek fiyat haberleşmesi yapmak.
e) Borsaya dahil maddelerin tiplerini ve vasıflarını tespit etmek üzere laboratuar ve teknik bürolar kurmak.
f) Sair mevzuatla ve bakanlıkça verilecek görevleri yapmak.
g) Borsaya ait örf ve gelenekleri tespit ve ilan etmek.

ÇALIŞMA ALANI VE ÜYE SAYISI

Edirne Ticaret Borsasının çalışma alanı il sınırıdır. (ilçelerimizden, Uzunköprü, Keşan ve İpsala ’da müstakil ticaret borsası olduğundan bu borsaların çalışma alanları hariçtir.) Kayıtlı üye sayımız Kasım 2000 sonu itibariyle, 318’i gerçek 150’si tüzel kişi olmak üzere 468 kişidir. Kayıtlı üyelerimizin yaklaşık %60’ı faal olarak ticarete devam etmektedir.

İŞLEM HACMİ

Edirne Ticaret Borsası kotasyonuna dahil zirai ve hayvansal ürünlerin fiyatları Borsada fiilen gerçekleştirilen açık arttırmalar neticesinde belirlenmektedir. Bölgemizde ağırlıklı ve münavebeli olarak ekilmekte olan buğday ve ayçiçekten sonra , borsamızda işlem gören diğer maddeler; nebati ve ham yağlar, canlı hayvan , süpürge teli , kabak çekirdeği , çeltik , ham deri ve yapaktır.

BORSANIN YARARLARI

Ticaret borsalarının yarattığı rekabet ortamında tarım ürünleri gerçek değerini bulmakta ve tarım ürünlerinin desteklenmesi dolayısıyla devlete gelen büyük mali yük önemli ölçüde azalmaktadır. Bunun yanında, Ticaret Borsaları'nın gelişmesi ve “ PRİM SİSTEMİ ” nin uygulanması, belge düzeninin yaygınlaşması ve dolayısıyla devletin vergi gelirlerini arttırması bakımından önem arz etmektedir.

Ticaret Borsaları vasıtasıyla rekabet ortamının yaratıldığı piyasalarda, üretici ; kaliteli ürünün değerinden işlem gördüğünü, üretimde miktarın değil kalitenin önemli olduğunu anlayarak, tohum, gübre, ilaç ve benzeri diğer üretim faktörlerinde verimliliğe göre hareket edecektir. Geliri artacak, yeni kbluei ve sigorta imkanlarına sahip olacak, dolayısıyla ülkemizin refah seviyesinin yükselmesine sebep olacaktır.

Ticaret Borsalarının geliştirilmesiyle yaratılacak olan rekabet ortamı ve bunun sağlayacağı bilgi sirkülasyonu, üreticilerin menfaatlerini maksimize etmeleri açısından birlikler halinde hareket etmelerini sağlayacaktır. Tüccar, kalite ve miktar yönünden ürünün piyasadaki arz ve talep projeksiyonunu tahmin ederek fiyatın oluşmasını ve ürünün depolanmasını sağlayacak , bu noktalardan devlete yansıyan maliyetleri azaltacaktır.

Ticaret Borsalarının geliştirilmesiyle, piyasa koşullarında girdi temin etme imkanına kavuşan tarıma dayalı sanayilerin dünya piyasalarında rekabet şansı artacaktır. Artan rekabet gücü ile tarıma dayalı sanayi, uzun dönem üretim ve satış planları yaparak sektörün belirsizliklerden kurtulmasını sağlayacaktır.

BORSA İŞLEMLERİ

Borsada, serbest rekabet koşullarında ürünlerin fiyatları oluşmaktadır. Bu fiyatlar, alıcı ve satıcının ülke koşullarında kendi menfaatleri açısından en avantajlı fiyatlar olmaktadır.

Borsada, alım satımların tescili yapılarak belge düzeninin ve kayıtlı ekonominin gelişmesi sağlanmaktadır.

BORSALARIN FAALİYET ALANLARI

Tescil Açısından ; İllerde kurulmuş olan borsaların faaliyet alanı il sınırları, İlçelerde kurulmuş olan borsaların faaliyet alanı ilçe sınırlarıdır.

Ürün Borsalarının gelişmesi halinde, fiyat oluşturma açısından; Faaliyet alanı sınırsızdır.

KOTASYONUMUZA AİT MADDELER

Ticaret borsalarına dahil maddelerin alımı veya satımı ile iştigal edenler, bulundukları yerin Ticaret Borsalarına kayıt olmaya mecburdurlar. Bu mecburiyete uymayanların kayıtları borsalarca re’sen yapılır. Borsaya kayıtlı maddelerin müstahsilleri veya hamilleri borsalara kayıt olmaksızın kendi mallarını borsada satabilirler.

• Borsada belirli özelliklere sahip olan maddelerin alım satımı yapılmaktadır. Bir maddenin borsaya dahil edilebilmesi için aranan özellikleri genel olarak şöyle sıralayabiliriz :
•  O yöbluee ürünün önemli miktarda üretilmesi veya ithalat-ihracatının yapılması,
• Standartlarının veya tiplerinin tespit edilmiş olması, veya numune ile temsil edilebilmesi,
• Stoklamaya elverişli olması ve çabuk bozulan mallardan olmaması,
• Alınıp satılabilecek asgari miktarının günün şartlarına göre belirlenmiş olması,
• Borsa meclisinin; o maddeyle ilgili tescil kararı olması, Ticaret Bakanlığınca onaylanması,
• Malın borsaya tescil edildiğinin mahalli gazetelerde ilanı ile mümkündür.

HEDEF VE STRATEJİMİZ

Edirne Ticaret Borsasının temel hedefi, pazarların etkin bir şekilde oluşmasına yardımcı olmaktır.

VADELİ İŞLEM BORSACILIĞI

Borsalarda vadeli işlemler; spot ( peşin ) piyasaların arz ve talep dengesizliklerinden kaynaklanan dalgalanmalara karşı yetersiz kalması ve yeni arayışların başlaması sonucu doğmuştur.

FORWARD (Teslime Bağlı) İŞLEMLER

Forward işlemler , bir anlamda , bildiğimiz “Alivre” işlemlerdir . Forward sözleşmelerin amacı, sözleşmeye konu olan emtianın temin edilmesidir. Malın teslimi ve mal bedelinin ödenmesi ile sözleşme sona erer.

FUTURES (Gelecek) İŞLEMLER

Borsada işlem gören maddeler açısından tam bir standardizasyonun olduğu, yapılan sözleşmenin takas odası tarafından garanti altına alındığı hamiline yazılı ve devblueilebilen sözleşmelerdir. Futures ‘da mal değil , bu sözleşmeler alınıp satılır . Futures işlemlerin yapılabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yürürlüğe konulmalıdır.

Futures sözleşmeler , sözleşmenin yapılması için tahsis olunan borsalarda kayıt altına alınırlar. Alıcı ve satıcılar borsada belirlenen kurallara uymak zorundadırlar. Bu sözleşmeler hamiline yazılı olup üçüncü kişilere devblueilmesi kolaydır ve bu özelliğinden dolayı spekülatörler için cazip işlemlerdir. Futures sözleşmeler borsanın organizasyon şeması içersinde yer alan takas odası tarafından garanti edilir. Futures sözleşmeler için belirli standartlar getirilmiştir. Dolayısıyla alım-satım işlemleri standartlar çerçevesinde gerçekleşir.

OPTİONS (Tercihli ) İŞLEMLER

Futures işlemlerin zarar ve karını sınırlayan daha esnek sözleşmelerdir. Uygulamaya konulan bir prim sistemi ile futures işlemlerin hem alıcı hem satıcı tarafından riskinin sınırlandırılmasıdır. Futures sözleşmede olduğu gibi bir sözleşme yapılmakta, bunun yanında vadesi içinde belirli bir prim karşılığında taraflara sözleşmeyi bozma hakkı vermektedir.

Bir örnekle açıklamak gerekirse : Sanayici A, tüccar B’den belirli bir fiyattan, belirli bir vade ile ,100 ton buğday almak istiyor. Ancak sanayici A, sözleşme konusu olan 100 ton buğdayla ilgili sözleşme şartları konusunda kendine bir serbesti getirmek istiyor. Sanayici A tüccar B’ye belirli bir prim ödeme şartıyla , sözleşmeden vazgeçme hakkını sözleşmeye ekler , ve aynı hak tüccar B’ye de tanınır . Eğer sözleşme gereği alım–satım gerçekleşmez ise ; söz konusu prim , vazgeçen tarafından karşı tarafa ödenir.